KHOẢNG TRỐNG KIỂM SOÁT TỪ XƯỞNG SẢN XUẤT ĐẾN SẢN PHẨM CUỐI
Theo PGS Phan Thị Sửu, mỹ phẩm giả, kém chất lượng và các sản phẩm sản xuất thủ công thiếu kiểm soát đang xuất hiện ngày càng nhiều trên thị trường. Một sản phẩm muốn thực sự an toàn khi đến tay người tiêu dùng phải vượt qua hàng loạt yêu cầu kỹ thuật khắt khe ngay từ khâu sản xuất – điều mà không phải cơ sở nào cũng đáp ứng được.
Tiêu chuẩn đầu tiên là điều kiện nhà xưởng và con người. Một cơ sở đạt chuẩn phải có chứng nhận Thực hành sản xuất tốt (GMP) hoặc ISO 22716 – tiêu chuẩn quốc tế riêng cho ngành mỹ phẩm. Nhà xưởng phải sạch, có hệ thống kiểm soát chất lượng, trang thiết bị phù hợp; người trực tiếp sản xuất phải được đào tạo bài bản về hóa học, dược học hoặc sinh học.
Bên cạnh đó, việc kiểm soát kim loại nặng và vi sinh là yêu cầu bắt buộc. Một sản phẩm an toàn phải đảm bảo thủy ngân không vượt quá 1 mg/kg; asen và cadimi không quá 5 mg/kg; chì tối đa 20 mg/kg. Về vi sinh, sản phẩm không được chứa các loại vi khuẩn, nấm mốc nguy hiểm như Aspergillus, Candida hay trực khuẩn mủ xanh.
Điều đáng lo ngại là nhiều độc tố trong mỹ phẩm không gây tác động tức thì, mà tích tụ dần theo thời gian, gây viêm da mạn tính, rối loạn sắc tố, thậm chí ảnh hưởng đến nội tiết.
MỸ PHẨM “HANDMADE” – LỖ HỔNG LỚN VỀ AN TOÀN
Xu hướng sử dụng mỹ phẩm “handmade”, gắn với các nhãn mác “100% thiên nhiên”, “không hóa chất”, đang lan rộng, nhất là trên các nền tảng mạng xã hội. Tuy nhiên, đây cũng là nhóm sản phẩm tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất nếu thiếu kiến thức và kiểm soát khoa học.
PGS cho rằng, những cách làm đơn giản như trộn trứng, bột, giấm để đắp da rồi rửa ngay chỉ mang tính xử lý tức thời. Nhưng với các sản phẩm lưu hành lâu dài như kem dưỡng, sữa tắm, mặt nạ, kem chống nắng…, quy trình sản xuất phải tuyệt đối nghiêm ngặt.
Việc sử dụng dụng cụ không đảm bảo vệ sinh, nguồn nước không tiệt trùng, không kiểm soát pH và nhiệt độ đều tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Nguy hiểm hơn, khi người pha chế không nắm rõ phản ứng hóa học giữa các thành phần, sản phẩm có thể gây kích ứng mạnh, thậm chí tổn thương lâu dài cho da.
TINH DẦU, HƯƠNG LIỆU – VẤN ĐỀ NẰM Ở LIỀU LƯỢNG
Tinh dầu và hương liệu là yếu tố tạo nên “linh hồn” của mỹ phẩm. Nhưng nếu sử dụng sai liều lượng, chính chúng lại trở thành tác nhân gây hại.
Theo PGS, mỗi loại tinh dầu đều có giới hạn an toàn rất cụ thể. Ví dụ tinh dầu Ngọc lan tây chỉ được dùng trong khoảng 0,01–0,1%; tinh dầu Quế 0,01–0,03%; tinh dầu Oải hương 0,015–0,1%. Nếu sử dụng vượt quá giới hạn này, nguy cơ gây kích ứng da là rất cao.
Tinh dầu có tính kháng khuẩn mạnh, vì vậy không thể dùng tùy tiện. Trong thực tế, tinh dầu Đinh hương có tính kháng khuẩn mạnh gấp nhiều lần Phenol; tinh dầu Quế, tinh dầu Sả cũng có hoạt tính rất cao. Chính vì vậy, nếu dùng với hàm lượng lớn sẽ dễ gây bỏng rát, viêm da.
HIỂU ĐÚNG VỀ HƯƠNG LIỆU TỔNG HỢP
Nhiều người tiêu dùng vẫn mặc định hương liệu tổng hợp là độc hại, còn hương tự nhiên luôn an toàn. Theo PGS, đây là một quan niệm chưa chính xác. Hương liệu tổng hợp nếu đạt độ tinh khiết cao (95–98% trở lên) thì hoàn toàn an toàn cho thực phẩm và mỹ phẩm.
Độc hại thường đến từ các loại hương liệu giá rẻ, độ tinh khiết thấp, chỉ phù hợp cho hóa phẩm tẩy rửa. Tuy vậy, tinh dầu tự nhiên vẫn có giá trị riêng nhờ chứa các hợp chất “vi lượng” mà công nghệ tổng hợp không tái tạo được, tạo nên chiều sâu đặc trưng của mùi hương.
PHÂN BIỆT TINH DẦU THẬT BẰNG DỮ LIỆU KHOA HỌC
Để tránh mua phải tinh dầu kém chất lượng hoặc bị pha trộn, người tiêu dùng cần quan tâm đến các thông số kỹ thuật bắt buộc như tỷ trọng, chỉ số khúc xạ, góc quay cực và nhiệt độ đông đặc. Đây chính là “chứng minh thư” khoa học của tinh dầu.
Trong bối cảnh công tác quản lý mỹ phẩm còn đang hoàn thiện, kiến thức chính là “lá chắn” quan trọng nhất để bảo vệ người tiêu dùng trước ma trận thật – giả lẫn lộn.
CẢNH BÁO NHANH CHO NGƯỜI TIÊU DÙNG
- Không tin tuyệt đối vào nhãn “handmade”, “thiên nhiên” nếu sản phẩm không có kiểm định.
- Tránh dùng mỹ phẩm không rõ cơ sở sản xuất, không có phiếu công bố chất lượng.
- Tinh dầu không phải cứ tự nhiên là dùng tùy ý, luôn phải đúng liều lượng.
- Khi có dấu hiệu kích ứng, ngứa, đỏ da kéo dài, cần ngừng sử dụng và đi khám.
